Een proces-verbaal is een woordelijk verslag van een bepaalde gebeurtenis. Het proces-verbaal moet zo veel mogelijk weergeven wat er heeft plaatsgevonden. De Officier van Justitie zal het proces-verbaal beoordelen. Naar aanleiding van uw proces-verbaal kan een sanctie volgen of een dagvaarding worden opgemaakt. Er zijn dus grote belangen mee gemoeid. Mogelijk wordt er iemand veroordeeld naar aanleiding van het proces-verbaal.

Artikel 152

De ambtenaren, bedoeld in de artikelen 141 en 142, maken ten spoedigste proces-verbaal op van het door hen opgespoorde strafbare feit of van hetgeen door hen tot opsporing is verricht of bevonden. De opsporingsambtenaren maken ten spoedigste dit proces-verbaal op.
Er is dus geen tijdslimiet gesteld waarbinnen het proces-verbaal moet zijn opgemaakt.

Zij maken proces-verbaal op van:- het opgespoorde strafbare feit, -hetgeen ter opsporing is verricht of bevonden.

In de praktijk worden er natuurlijk processen-verbaal opgemaakt voor zowel misdrijven als overtredingen. Ook worden er processen-verbaal van bevindingen opgemaakt. Meestal is dat een onderdeel van een omvangrijker proces-verbaal.

Discretionaire bevoegdheid

De opsporingsambtenaar is niet verplicht om een proces-verbaal op te maken.
De opsporingsambtenaar kan de verdachte ook een waarschuwing geven. Deze vrijheid van de opsporingsambtenaar die alom wordt gerespecteerd noemen we de discretionaire bevoegdheid. Deze bevoegdheid mag natuurlijk niet tot willekeur leiden. Daarnaast zijn er richtlijnen van het Openbaar Ministerie waar de opsporingsambtenaar zich aan dient te houden. Wat betreft de openbare orde heeft de opsporingsambtenaar te maken met de afspraken die gemaakt zijn met de burgemeester. De opsporingsambtenaar moet hier bij zijn optreden rekening mee houden.

Vervolging

Het proces-verbaal wordt aan het Openbaar Ministerie gezonden. Zij gaan het proces-verbaal beoordelen. Het proces-verbaal maakt het voor het Openbaar Ministerie mogelijk vervolging in te stellen tegen de verdachte.

Het Openbaar Ministerie kan echter ook een andere beslissing nemen.

Artikel 167 Wetboek van Strafvordering

-Indien naar aanleiding van het ingestelde opsporingsonderzoek het Openbaar Ministerie van oordeel is dat vervolging moet plaatshebben, door het uitvaardigen van een strafbeschikking of anderszins, gaat het daartoe zo spoedig mogelijk over.

-Van vervolging kan worden afgezien op gronden aan het algemeen belang ontleend. Het Openbaar Ministerie kan, onder het stellen van bepaalde voorwaarden, de beslissing of vervolging die plaats moet hebben voor een daarbij te bepalen termijn uitstellen.

-Ingevolge lid 2 kan het Openbaar Ministerie op grond aan het algemeen belang ontleend afzien van vervolging. Dit beginsel noemen we het opportuniteitsbeginsel. Een uitvloeisel van dit beginsel is het seponeren, het terzijde leggen van een proces-verbaal.

Er zijn diverse redenen om een proces-verbaal te seponeren bijvoorbeeld:- ten onrechte als verdachte aangemerkt, -onvoldoende of onrechtmatig verkregen bewijs, -gering feit.

Rechter

Indien de Officier van Justitie van oordeel is dat de verdachte gedagvaard dient te worden, zal hij dit doen. Het proces-verbaal komt zo bij de rechter terecht. Het proces-verbaal neemt tijdens het onderzoek ter terechtzitting een belangrijke plaats in. Het proces-verbaal wordt door de rechter gebruikt om een rechtvaardige beslissing te nemen.

De wijze van opmaken

Vorm

De vorm van het proces-verbaal moet voldoen aan een aantal wettelijk gestelde eisen. Deze eisen zijn in de artikelen 152 en 153 van het Wetboek van Stafvordering te vinden.

Het proces-verbaal moet worden opgemaakt:
– ten spoedigste (art. 152)
Hier wordt in het wetboek niet aangegeven wat bedoeld wordt met ‘ten spoedigste’. Als de opsporingsambtenaar kort na het voorval proces-verbaal opmaakt, is de kans dat verwarring optreedt of dat zaken onbedoeld niet helemaal volgens de waarheid worden omschreven, het kleinst.
– op ambtseed of ambtsbelofte (art. 153)
De ambtseed of ambtsbelofte houdt in dat de opsporingsambtenaar in het door hem opgemaakte proces-verbaal alleen de waarheid vermeldt. Als een verbalisant iets omschrijft in het proces-verbaal, samen met een collega-verbalisant, omschrijft hij alleen zijn eigen waarneming.
Bijvoorbeeld: “Ik, verbalisant De Bruin, zag dat de man een mes in zijn rechterhand vasthield.”

– gedagtekend en ondertekend (art. 153)
Het dagtekenen van het proces-verbaal doet de verbalisant door het vermelden van de datum waarop het is gesloten. Met zijn handtekening ondertekent hij het proces-verbaal, ten teken dat hij achter de inhoud staat.

Redenen van wetenschap

De verbalisant dient in zijn proces-verbaal de zogenaamde redenen van wetenschap te vermelden. Het is van belang dat de rechter kan zien hoe de verbalisant aan zijn bevindingen is gekomen.

De volgende redenen van wetenschap kunnen opgenomen worden in het proces-verbaal:- ik zag,
-ik hoorde,- ik voelde, – ik rook, – ik proefde.

Iedere waarnemingszin dient met een reden van wetenschap te beginnen. Het proces-verbaal wordt opgesteld in de verleden tijd. Alleen de verklaring van de verdachte wordt letterlijk dus in de tegenwoordige tijd opgenomen: “Ik weet dat het verboden is om mijn hond los te laten lopen.”

Opbouw van het proces-verbaal

Het proces-verbaal van een overtreding is voorzien van een voorblad waarop staan vermeld:
– personalia verdachte, – strafbare feit, – straatnaam en plaats en gemeente van overtreding,
– proces-verbaalnummer.

In het proces-verbaal dient een bepaalde volgorde aangehouden te worden:- aanhef en dienstverrichting, – beschrijving van het strafbare feit, – beschrijving eigen waarnemingen verbalisant,
– legitimatie, – aanspreken verdachte (eventueel vragen naar vergunning), – dwangmiddel (staande houden), – identiteitsgegevens, – rechtsbijstand (consultatierecht en verhoorbijstand), – cautie, – verklaring verdachte, – eventuele afstand of in beslag name van goederen. – sluiting.

Aanhef en dienstverrichting

Ik kandidaat nummer ….., functie ……. (bijvoorbeeld Boa), in dienst van de gemeente Utrecht, afdeling, handhaving & toezicht, nummer akte van beëdiging 1234/10, standplaats Utrecht) verklaar het volgende;

Op maandag ….. januari …., omstreeks 09:00 uur bevind ik mij in uniform gekleed en met handhaving belast op de openbare weg de Dorpsstraat te Utrecht, ter hoogte van perceel 120.

Let hierbij op een juiste tijdsaanduiding, dus 09:00 uur en geen 9 uur of iets dergelijks. De dienstverrichting moet ook worden aangeduid. Dit kan bijvoorbeeld zijn: toezicht of handhaving.

Beschrijving van het strafbare feit

Bij de omschrijving van het strafbare feit dienen alle bestanddelen letterlijk te worden opgenomen in de waarnemingszinnen. Het woord ‘verboden’ is geen bestanddeel.

Beschrijving van de eigen waarneming

Bij de beschrijving van de eigen waarnemingen wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde redenen van wetenschap. Dit zijn zintuigelijke waarnemingen: – ik zag, – ik hoorde, – ik voelde, – ik rook, – ik proefde.

Voorbeeld
Ik zag op de Dorpsstraat ter hoogte van perceel 100 een man lopen met een aangelijnde hond. Ik zag dat de man de halsband van de hond losmaakte. Ik zag dat de hond richting het plantsoen ter hoogte van perceel 120 liep. Ik zag dat de hond aldaar tegen een boom plaste.
Ik hoorde dat de man riep: “Boris, kom hier.” Ik zag dat de hond naar de man liep.

Zoals je ziet begint iedere zin met een reden van wetenschap, in dit geval “Ik zag” en “ Ik hoorde”. Het zal je niet verbazen dat dit de twee meest gebruikte redenen van wetenschap zijn. “Ik proefde” is de minst gebruikte reden van wetenschap.

Legitimatie

Als een opsporingsambtenaar in burger is, dient hij zich ongevraagd te legitimeren. Indien de opsporingsambtenaar in uniform is, dient hij zich te legitimeren als daarom gevraagd wordt.
Het proces-verbaal kan dan bijvoorbeeld worden opgenomen:-Ik liep naar de man toe en legitimeerde mij als buitengewoon opsporingsambtenaar.

Aanspreken van de verdachte

Indien er sprake is van een handeling waarvoor een vergunning is vereist, moet naar deze vergunning gevraagd worden. De man is nog geen verdachte. Hij wordt pas verdachte nadat hij heeft gezegd dat hij geen vergunning heeft.

Voorbeeld
Ik vroeg de man of hij in het bezit was van een vergunning voor het plaatsen van een stellage op de openbare weg. De man antwoordde ontkennend.

Dwangmiddel

Bij een strafbaar feit zonder vergunning is er direct sprake van een verdachte zodra de overtreding is geconstateerd. Bij een strafbaar feit met een vergunning is er sprake van een verdachte nadat de persoon heeft gezegd geen vergunning te hebben. Het dwangmiddel dat we toepassen heet ‘staande houden’. De staande houding heeft als doel het vaststellen van de identiteitsgegevens.

Identiteitsgegevens

Het spreekt voor zich dat de identiteitsgegevens van de verdachte zo goed mogelijk opgenomen dienen te worden in het proces-verbaal. Door invoering van de Wet op de identificatieplicht zullen ook verdachten tegenwoordig een identiteitsbewijs bij zich moeten hebben.

Verificatie van de identiteitsgegevens

De identiteitsgegevens moeten juist in het proces-verbaal worden opgenomen. Zoals al opgemerkt, hebben de meeste verdachten tegenwoordig een geldig identiteitsbewijs bij zich. Deze gegevens worden overgenomen van het identiteitsbewijs. Als de verdachte geen identiteitsbewijs bij zich heeft, is hij strafbaar ingevolge artikel 447e Wetboek van Strafrecht.

LET OP, de verdachte is verplicht volgende de Wet ID een geldig identiteitsbewijs te tonen. De daarop vermelde identiteitsgegevens is de verdachte niet verplicht op te geven. Als dit wel wordt gedaan dienen deze gegevens wel juist te zijn. Anders is dit een extra strafbaar feit, het opgeven valse id-gegevens.

De cautie (artikel 29 lid 1 & 2 WvSv)

De verdachte mag een verklaring geven voor het feit dat hij deze overtreding heeft gepleegd.
De verdachte hoeft dat echter niet te doen, hij is namelijk niet tot antwoorden verplicht. Dit moet hem ook medegedeeld worden. Deze mededeling moet opgenomen worden in het proces-verbaal. In het gesprek is het belangrijk om dit te kunnen uitleggen. Vertel de verdachte dat deze niet verplicht is om antwoord te geven. Het antwoord geldt als verklaring en dat telt weer mee als bewijsmiddel.

Verklaring van de verdachte

De verklaring van de verdachte dient, met name als het een bekentenis betreft, zo veel mogelijk letterlijk te worden opgenomen in het proces-verbaal. Stel hiervoor gerichte vragen n.a.v. het feit.
Voorbeeld
Ik weet dat het verboden is mijn hond los te laten lopen. Ik wist niet dat ik een vergunning nodig had om een stellage op de openbare weg te plaatsen.

Verklaringen die afgelegd worden bij overtredingen zijn meestal vrij kort en zakelijk.

Controle van evt. de vergunning

Indien er sprake is van een strafbaar feit waarbij een vergunning in het geding is, dient bij de vergunningverlener nagevraagd te worden of er een vergunning is afgegeven. Het is een regel van bewijsrecht dat men niet veroordeeld kan worden uitsluitend op basis van de eigen verklaring. De navraag van de vergunning is dus een essentieel onderdeel van het proces-verbaal.

Sluiting

Conform de wet dient het proces-verbaal op ambtseed of ambtsbelofte te worden opgemaakt. Daarnaast moet er een dagtekening en een ondertekening worden opgenomen.
Opgemaakt op ambtseed (of belofte) op 1 januari 2023 P. Puk De naam wordt voorzien van een handtekening.

Hiermee wordt het proces-verbaal afgesloten.

Voorbeeld Proces-verbaal

Ik, algemeen toezichthouder in dienst van de gemeente Amersfoort, afdeling Stadstoezicht, tevens buitengewoon opsporingsambtenaar, nummer akte van beëdiging, standplaats Amersfoort, verklaar het volgende:

Op woensdag .. augustus 2022, omstreeks 10.15 uur bevond ik mij, in uniform gekleed en met toezicht belast op de Westdijk te Amersfoort, ter hoogte van pand 23.

Ik zag toen dat een man ter hoogte van pand 27 op de openbare weg een zak op het trottoir neerzette. Ik zag dat het een vuilniszak betrof die niet was afgesloten. Ik zag dat in de zak huisvuil zat.  Ik liep naar de man toe, legitimeerde mij als buitengewoon opsporingsambtenaar. Ik hield hierop de verdachte staande.

De verdachte gaf daarnaar gevraagd te zijn op:
Joris Groen,
Geboren 1 april 1979 te Barendrecht, wonende Schout-bij-nachtsingel 21, postcode 4829 DH te Amersfoort.

Nadat ik de verdachte had medegedeeld, niet tot antwoorden verplicht te zijn, verklaarde hij:

“Ik wist niet dat het verboden was om afval op de straat te zetten.”

De identiteitsgegevens van de verdachte zijn door mij gecontroleerd aan de hand van zijn
geldig Nederlands paspoort.

Opgemaakt op ambtseed (of ambtsbelofte) te Amersfoort op .. augustus 2022

Verbalisant x